Access'te bir tabloda sık sık arama yapıyor veya belirli bir alana göre tablo kayıtlarını sıralıyorsanız, söz konusu alan için bir dizin oluşturarak bu işlemleri hızlandırabilirsiniz. Access, tablodaki dizinleri sizin kitaplardaki dizinleri kullandığınız gibi kullanır: Access, verileri bulmak için dizindeki verilerin konumlarını arar. Bazı durumlarda, örneğin birincil anahtarlar söz konusu olduğunda Access sizin için otomatik olarak bir dizin oluşturur. Bazı durumlarda, kendiniz dizin oluşturmak isteyebilirsiniz.
Bu makalede dizinler açıklanır, hangi alanların dizine alınacağı, dizinlerin nasıl oluşturulacağı, silineceği veya değiştirileceği anlatılır. Ayrıca, Access'in hangi koşullar altında dizinleri otomatik olarak oluşturduğu da açıklanır.
Bu makalede
Not: Web veritabanındaki bir tabloya dizin oluşturmak için bu makalede açıklanan yöntemleri kullanamazsınız. Web veritabanının performansı web veritabanını barındıran SharePoint sunucusu gibi çeşitli faktörlerin performansına bağlıdır.
Dizin nedir?
Access'in kayıtları daha hızlı bulmasına ve sıralamasına yardımcı olmak için dizin kullanabilirsiniz. Dizin, sizin dizine almayı seçtiğiniz alan veya alanlar temelinde kayıtların konumunu depolar. Access dizinden konum bilgisini aldığında, doğru konuma doğrudan gidip verileri alabilir. Bu şekilde, verileri bulmak için tüm kayıtları taramak yerine bir dizin kullanmak çok daha hızlı olabilir.
Dizin oluşturulacak alanlara karar verme
Tek bir alanı veya birden çok alanı temel alan dizinler oluşturabilirsiniz. Büyük olasılıkla sık sık aradığınız alanları, sıraladığınız alanları ve birden çok tablolu sorgularda diğer tablolardaki alanlara katılmasını sağladığınız alanları dizine almak istersiniz. Dizinler aramaları ve sorguları hızlandırabilir ama verileri eklediğiniz veya güncelleştirdiğiniz sırada performansı düşürebilir. Bir veya birden çok dizine alınmış alanı olan bir tabloya veri girdiğinizde, Access'in her kayıt eklendiğinde veya değiştirildiğinde dizinleri güncelleştirmesi gerekir. Hedef tablonun dizin içermesi durumunda, ekleme sorgusu kullanarak kayıt ekleme veya içeri aktarılan kayıtları sona ekleme işlemleri de daha yavaş olabilir.
Not: Tablonun birincil anahtarı otomatik olarak dizine alınır.
Veri türü OLE Nesnesi, Hesaplanmış veya Ek olan bir alanı dizine alamazsınız. Diğer alanlar için de aşağıdakilerin geçerli olduğu alanları dizine alabilirsiniz:
-
Alanın veri türü Kısa Metin (Access 2010'da Metin), Uzun Metin (Access 2010'da Not), Sayı, Tarih/Saat, Otomatik Sayı, Para Birimi, Evet/Hayır veya Köprüdür.
-
Alanda depolanmış olan verileri arayacağınızı tahmin ediyorsunuz.
-
Alandaki değerleri sıralayacağınızı tahmin ediyorsunuz.
-
Alanda birçok farklı değer depolayacağınızı tahmin ediyorsunuz. Alandaki değerlerin çoğu aynıysa, dizin sorguları kayda değer biçimde hızlandırmayabilir.
Birden çok alanlı dizinler
Bir kerede iki veya daha fazla alanı sık sık arayacağınızı veya sıralayacağınızı düşünüyorsanız, bu alanların bileşimi için bir dizin oluşturabilirsiniz. Örneğin, aynı sorguda Satıcı ve ÜrünAdı alanları için ölçüt ayarlıyorsanız, her iki alan için birden çok alan dizini oluşturmak yararlı olacaktır.
Birden çok alan dizinine göre tabloyu sıraladığınızda, Access ilk olarak dizin için tanımlanan ilk alana göre sıralama yapar. Alanların sırasını, birden çok alan dizinini oluştururken siz ayarlarsınız. İlk alanda yinelenen değerler içeren kayıtlar varsa, Access dizin için tanımlanan ikinci alana göre sıralama yapar ve işlem bu şekilde sürer.
Birden çok alanlı dizine en çok 10 alan ekleyebilirsiniz.
Dizin oluşturma
Dizin oluşturmak için, önce tek alanlı dizin mi yoksa birden çok alanlı dizin mi oluşturmak istediğinize karar verirsiniz. Tek bir alanın dizinini oluşturmak için Sıralı özelliğini ayarlarsınız. Aşağıdaki tabloda, Sıralı özelliğinin olası ayarları listelenmiştir.
|
Sıralı özelliğinin ayarı |
Anlamı |
|
Hayır |
Bu alanda dizin oluşturma (veya varolan dizini sil) |
|
Evet (Yineleme Var) |
Bu alanda dizin oluştur |
|
Evet (Yineleme Yok) |
Bu alanda benzersiz bir dizin oluştur |
Benzersiz bir dizin oluşturursanız, Access daha önce aynı alanın başka bir kaydında var olan bir değeri yeniden girmenize izin vermez. Access birincil anahtarlar için otomatik olarak benzersiz bir dizin oluşturur; bununla birlikte diğer alanlarda da yinelenen değerleri yasaklamak isteyebilirsiniz. Örneğin, iki ürünün aynı seri numarasına sahip olmamasını sağlamak için seri numaralarının depolandığı alanda benzersiz bir dizin oluşturabilirsiniz.
Tek alanlı dizin oluşturma
-
Gezinti Bölmesi'nde, dizini oluşturmak istediğiniz tablonun adını sağ tıklatın ve sonra kısayol menüsünde Tasarım Görünümü'nü tıklatın.
-
Dizinin oluşturulmasını istediğiniz alanın Alan Adı'nı tıklatın.
-
Alan Özellikleri'nin altında Genel sekmesini tıklatın.
-
Yinelemelere izin vermek istiyorsanız Sıralı özelliğinde Evet (Yineleme Var) ayarına tıklayın veya benzersiz bir dizin oluşturmak için Evet (Yineleme Yok) ayarına tıklayın.
-
Değişikliklerinizi kaydetmek için Hızlı Erişim Araç Çubuğu'nda Kaydet'ı tıklatın veya CTRL+S tuşlarına basın.
Birden çok alanlı dizin oluşturma
Tablonun birden çok alanlı bir dizinini oluşturmak için, dizine her alan için bir satır ekler ve yalnızca ilk satırda dizin adı bulundurursunuz. Access, başka dizin adı içeren bir satırla karşılaşıncaya kadar tüm satırları aynı dizinin bölümleri olarak kabul eder. Satır eklemek için, satırın eklenmesini istediğiniz konumu sağ tıklatın ve sonra kısayol menüsünde Satır Ekle'ya tıklayın.
-
Gezinti Bölmesi'nde, dizini oluşturmak istediğiniz tablonun adını sağ tıklatın ve sonra kısayol menüsünde Tasarım Görünümü'nü tıklatın.
-
Tasarım sekmesinin Göster/Gizle grubunda Dizinler'i tıklatın.
Dizinler penceresi görüntülenir. Birkaç boş satırın görünmesi ve dizin özelliklerinin gösterilmesi için pencereyi yeniden boyutlandırın.
-
Dizin Adı sütununun ilk boş satırına dizin için bir ad yazın. Dizine, dizin alanlarından birinin adını verebilir veya başka bir ad kullanabilirsiniz.
-
Alan Adı sütunundaki oku tıklatın ve ardından dizin için kullanmak istediğiniz ilk alanı tıklatın.
-
Sonraki satırda Dizin Adı sütununu boş bırakın ve Alan Adı sütununda dizin için ikinci alanı tıklatın. Dizine almak istediğiniz tüm alanları seçene kadar bu adımı yineleyin.
-
Alan değerlerinin sıralama düzenini değiştirmek için, Dizinler penceresinin Sıralama Düzeni sütununda Artan veya Azalan'a tıklayın. Varsayılan sıralama düzeni Artan düzendedir.
-
Dizinler penceresindeki Dizin Özellikleri'nin altında, Dizin Adı sütununda dizinin adını içeren satır için dizin özelliklerini ayarlayın. Özellikleri ayarlamak için aşağıdaki tablodan yararlanın.
Etiket
Değer
Birincil
Evet olduğunda, dizin birincil anahtardır.
Benzersiz
Evet olduğunda, dizindeki her değer benzersiz olmalıdır.
Boşları Yoksay
Evet olduğunda, dizine alınan alanlarda Boş değer içeren kayıtlar dizinin dışında bırakılır.
-
Değişikliklerinizi kaydetmek için Hızlı Erişim Araç Çubuğu'nda Kaydet'e tıklayın veya CTRL+S tuşlarına basın.
-
Dizinler penceresini kapatın.
Dizin silme
Dizinin gereksiz olduğunu veya performansı fazla olumsuz etkilediğini fark ederseniz silebilirsiniz. Dizini sildiğinizde, dizinin üzerine kurulduğu alan veya alanları değil yalnızca dizini kaldırmış olursunuz.
-
Gezinti Bölmesi'nde, içerdiği dizini silmek istediğiniz tablonun adına sağ tıklayın ve sonra kısayol menüsünde Tasarım Görünümü'ne tıklayın.
-
Tasarım sekmesinin Göster/Gizle grubunda Dizinler'i tıklatın.
Dizinler penceresi görüntülenir. Birkaç boş satırın görünmesi ve dizin özelliklerinin gösterilmesi için pencereyi yeniden boyutlandırın.
-
Dizinler penceresinde, silmek istediğiniz dizini içeren satırı veya satırları seçin ve DELETE tuşuna basın.
-
Değişikliklerinizi kaydetmek için Hızlı Erişim Araç Çubuğu'nda Kaydet'e tıklayın veya CTRL+S tuşlarına basın.
-
Dizinler penceresini kapatın.
Dizinleri görüntüleme ve düzenleme
Performans üzerindeki etkisini değerlendirmek veya belirli alanların dizine alınmasını sağlamak için tablonun dizinlerini görmek isteyebilirsiniz.
-
Gezinti Bölmesinde, dizinini düzenlemek istediğiniz tablonun adına sağ tıklayın ve kısayol menüsünde Tasarım Görünümü'ne tıklayın.
-
Tasarım sekmesinin Göster/Gizle grubunda Dizinler'i tıklatın.
Dizinler penceresi görüntülenir. Birkaç boş satırın görünmesi ve dizin özelliklerinin gösterilmesi için pencereyi yeniden boyutlandırın.
-
Dizinleri ve dizin özelliklerini görüntüleyin veya gereksinimlerinize uygun olarak düzenleyin.
-
Değişikliklerinizi kaydetmek için Hızlı Erişim Araç Çubuğu'nda Kaydet'e tıklayın veya CTRL+S tuşlarına basın.
-
Dizinler penceresini kapatın.
Otomatik dizin oluşturma
Bazı durumlarda Access dizinleri sizin için otomatik olarak oluşturur. Örneğin, tablonun birincil anahtarı olarak belirlediğiniz tüm alan veya alanlar için dizin otomatik olarak oluşturulur.
Otomatik dizin oluşturmanın diğer bir kaynağı da, Access Seçenekleri iletişim kutusundaki İçeri Aktarırken/Oluştururken Otomatik Dizin seçeneğidir. Access, adı İçeri Aktarırken/Oluştururken Otomatik Dizin kutusuna girilen Kimlik, anahtar, kod veya numara gibi karakterlerle başlayan veya biten tüm alanları otomatik olarak dizine alır. Geçerli ayarı görmek veya değiştirmek için aşağıdaki adımları izleyin:
-
Dosya > Seçenekler'e tıklayın.
-
Nesne Tasarımcıları'na tıklayın ve ardından Tablo tasarımı'nın altında, İçeri Aktarırken/Oluştururken Otomatik Dizin kutusundaki değerleri ekleyin, düzenleyin veya kaldırın. Değerleri birbirinden ayırmak için noktalı virgül (;) kullanın.
Not: Alanın adı kutuda listelenen değerlerden biriyle başlıyor veya bitiyorsa, bu alan otomatik olarak dizine alınır.
-
Tamam'a tıklayın.
Her dizin için Access'in fazladan çalışma yapması gerektiğinden, veriler eklenir veya güncelleştirilirken performans düşer. Bu nedenle, İçeri Aktarırken/Oluştururken Otomatik Dizin kutusunda gösterilen değerlerde değişiklik yapmak veya oluşturulan dizin sayısını azaltmak için değerlerin sayısını azaltmak isteyebilirsiniz.
